Lezing: Het hart van Christus
Lezing: ‘Het hart van Christus’, opening catechisatie- en verenigingsseizoen 2022-2023 Gereformeerde Gemeente Apeldoorn
Geachte aanwezigen, beste jongeren,
Ouder(s)/verzorger(s), zou u deze vraag na deze avond eens met uw kind willen bespreken? ‘Welke tekst zou jij gekozen hebben? Wat zou jij aan de gemeente willen meegeven?’ En jongeren, stel dan gerust dezelfde vraag eens terug. ‘Papa, mama, wat zou u aan de gemeente willen meegeven?’ Om zo bij elkaar in het hart te kijken.
Maar hoe bijzonder dit voorbeeld ook moge klinken, het is waargebeurd. Nu alweer lang geleden liep er een jonge theologiestudent van 16 jaar oud, genaamd Charles Haddon Spurgeon over een lange, stoffige weg naar de kerk. In de verte zag hij een medestudent lopen. Hij verstevigde zijn pas en al snel had hij hem ingehaald. ‘Dag broeder, hoe gaat het met je? Waar hoop je vanmorgen over te preken?’ De reactie van zijn medestudent was veelzeggend: ‘Met mij gaat het goed, maar het is vanmorgen jouw beurt om te preken’. Geschrokken deinsde Spurgeon achteruit. ‘Ik? Preken?’ Hij besloot alleen te gaan lopen om zich zo nog kort voor te kunnen bereiden op wat hij zou gaan zeggen. En terwijl hij hier biddend over nadacht kwam er met kracht een tekst in zijn hart uit 1 Pet. 2:7a: ‘U dan, die gelooft, is Hij dierbaar’.[2] En toen wist hij het. Het moest over Zijn geliefde Zaligmaker Jezus Christus gaan. Dat wilde de jonge Spurgeon doen. Christus verheerlijken. Dat leefde er in zijn hart.
Maar hoe groot het ook is als er liefde tot Christus in het hart van een mens leeft, er is nog iets veel groters en heerlijkers om te bewonderen en te aanbidden. En dat is het hart van Christus Zelf. Daar hoop ik vanavond met u en jou over na te denken. En hoe zouden we daarover kunnen en durven spreken, als Christus niet Zelf Zijn hart voor ons had opengelegd in Mat. 11:28-30? Als ergens het hart van een mens moet breken van berouw en liefdesheimwee is het hier. Hier vertelt de Zoon van de levende God, door Wie de hemel en de aarde geschapen zijn, over wat er in Zijn hart leeft.
Spurgeon zei eens terecht dat de christelijke leer op haar dierbaarst is als zij van Zijn lippen komt en door Hem belichaamd wordt.[3] Anders gezegd, als Christus in Woord en daad laat zien wat er in Zijn hart leeft. Vanavond is dat het geval als we luisteren naar Mat. 11:28-30: ‘Komt herwaarts tot Mij, allen die vermoeid en belast zijt, en Ik zal u rust geven. Neemt Mijn juk op u, en leert van Mij, dat Ik zachtmoedig ben en nederig van hart; en gij zult rust vinden voor uw zielen. Want Mijn juk is zacht, en Mijn last is licht’.
Hoewel dit maar korte verzen zijn, ligt er een onpeilbare diepte in. Christus’ hart is als een oceaan zonder oevers en zonder bodem (Éf. 3:19). Het is als een diamant, die ons van alle kanten tegemoet schittert. Ik hoop dat het u en jouw verlangen is om Hem te leren kennen, en als u Hem mag kennen, dat u meer van Hem zult mogen leren tijdens het komende seizoen. Dat u van Hem mag horen tijdens de kerkdiensten, de verenigingen, de JV’s, de catechisaties en noem maar op. Dat u Zijn hartslag mag horen kloppen in uw eigen leven. Dat u en jij en ik mogen ervaren dat deze woorden waar zijn. Dat Christus inderdaad zachtmoedig en nederig van hart is.
Als wij over het hart spreken in onze tijd, dan gaat dat meestal over iemands emoties. In de Bijbel echter gaat dit vooral over iemands diepste beweegredenen. Ons hart drijft ons in alles wat we doen (Spr. 4:23). In Mat. 11:28-30 lezen we wat de Heere Jezus, met eerbied gesproken, drijft. Hij wil ons leren dat Hij zachtmoedig en nederig van hart is. Hij is niet hardvochtig, afkeurend of ongeduldig, zoals wij vaak zijn. Nee, Hij is zachtmoedig. Dat betekent liefdevol en vriendelijk.[4] Ik las in een boek een treffende omschrijving van Christus’ zachtmoedigheid: ‘In Zijn meest natuurlijke houding wijst Hij niet met een beschuldigende vinger, maar staat Hij met open armen’.[5]
Weet u, wie iets van zijn eigen hart leert kennen in het licht van Gods heilige Wet kan weleens beven. Maar dit geldt net zozeer als wij iets mogen proeven van Christus’ hart voor zondaren. Voor mensen die niets anders hebben verdiend dan dat ze voor eeuwig moeten omkomen. Heere Jezus, bent U echt zo zachtmoedig en nederig van hart? Is het Evangelie echt zo onbevattelijk rijk en ruim?! Ja, dat is het. Om Jezus’ wil.
Komt herwaarts tot Mij, zegt Christus, want Hij is zachtmoedig en nederig van hart.[6] Nederig betekent hier dat Hij toegankelijk is. Een ieder mag tot Hem de toevlucht nemen. Hij is bereidwillig. Heeft Hij dit niet onomstotelijk bewezen in Zijn menswording en tijdens Zijn leven hier op aarde? Dat Hij geboren wilde worden als mens (2 Kor. 8:9, Fil. 2:6). Christus, de eeuwige God, neergelegd in een stal. Als een Lam. Klein, kwetsbaar.
Zijn zachtmoedigheid en nederigheid bleek ook uit de plek waar Hij geboren wilde worden. Dat Hij ervoor koos om op te groeien in het eenvoudige gezin van Jozef en Maria. De Heere Jezus wilde hen onderdanig zijn, al waren Zijn moeder en aardse vader zondaren en mensen met gebreken. En wat te denken van Zijn bescheidenheid en wijsheid toen Hij sprak in de tempel? Hij leidde een leven van matigheid en armoede, in plaats van grote rijkdom. Hij was zelfs zo arm dat Hij geen plek had om Zijn hoofd neer te leggen en van het gegevene moest leven (Luk. 8:3).
Zijn zachtmoedigheid en nederigheid bleek ook uit hoe mild en liefdevol Hij omging met Zijn discipelen, hoewel ze traag van hart en geest waren en vaak aards dachten over Jezus en Zijn Koninkrijk. Was Zijn zachtmoedigheid en nederigheid ook niet duidelijk te zien in het wassen van de voeten van de discipelen? In Zijn vreugde een dienstknecht te zijn van allen? In Christus vinden we oneindige majesteit, die niet beperkt wordt door Zijn zachtmoedigheid en nederigheid, maar hier juist meer door gaat schitteren! Hij de Koning der koningen en de Heere der heren, Die de hemel heeft als Zijn troon en de aarde als Zijn voetbank, werd geslagen, bespuwd, gegeseld, bespot en uitgescholden. Toch zweeg Hij stil en deed Zijn mond niet open. Als een lam werd Hij ter slachting geleid. Hij, de Leeuw van Juda’s stam, als een Lam zo zachtmoedig. Er bestaat geen liefde die zich meer heeft neergebogen, dan de liefde van Christus voor zondaren.[7] Want welke liefde is nu groter dan de zachtmoedige en nederige liefde van Christus, Die voor vijanden wilde sterven?[8]
Hoewel Christus nu aan de rechterhand van God zit en verhoogd is als de Koning van de hemel en de Heere van de kosmos, draagt Hij nog steeds Zijn menselijke natuur en is Hij nog steeds zachtmoedig en nederig van hart. Nog steeds gaat Hij liefdevol en geduldig om met Zijn kinderen hier beneden. En nog elke dag roept Hij zondaren op om tot Hem te komen en Zijn juk op zich te nemen.[9]
Als u, als jij, iets van Christus’ liefde, zachtmoedigheid en nederigheid geproefd hebt, dan wilt u daar meer van proeven en dan kunt u daar niet meer van zwijgen. Dan wilt u daar van getuigen op de JV, tijdens de huisbezoeken, de catechisaties, de erediensten. Dan snapt u de apostel Petrus en Johannes die het eens uitriepen tegenover een woedend Sanhedrin: ‘Want wij kunnen niet laten te spreken, hetgeen wij gezien en gehoord hebben!’ (Hand. 4:20).
De discipelen hadden Jezus gezien. Ze hadden Zijn gezicht gezien en in Zijn ogen gekeken. Ze hadden van dichtbij gezien hoe Hij leefde. Hoe Hij reageerde op de dingen die gebeurden. Ze hadden die innerlijke rust bij Hem gezien, ondanks de grote menigte van mensen die Hem opzocht.[10] Ze hadden Hem ’s morgens vroeg, nog voordat de zon opging, zien vertrekken naar de berg om tot God de Vader te bidden. Ze hadden Zijn gehoorzaamheid aan de Heilige Wet van God gezien. Zijn liefde tot hoeren, tollenaren en zondaren, het uitschot van de maatschappij. Ze hadden Hem zien preken voor grote groepen mensen (Joh. 7:44-46). Ze hadden Hem een storm zien stillen. Ze hadden gezien hoe Hij in liefde en bewogenheid zieke mensen genas. Ze hadden Hem doden zien opwekken. Ze hadden Hem verheerlijkt zien worden op de berg (Mat. 17:2-5). Ze hadden Hem onnoemelijk zien lijden aan het kruis. Ze hadden Hem horen bidden voor Zijn vervolgers (Luk. 23:34). Ze hadden Hem horen spreken met de moordenaar aan het kruis (Luk. 23:43). Ze hadden Hem horen schreeuwen van angst toen de hel leeg bliksemde op Golgotha tijdens de drie uur durende duisternis. Ze hadden gezien hoe Hij in een verzegeld en bewaakt graf was gelegd. Ze hadden gedacht dat het over was…
Maar, wat een wonder! Ze hadden Christus opnieuw ontmoet in de opperzaal in Jeruzalem. Ze hadden met Hem gegeten op het strand toen ze een nacht niets hadden gevangen. Ze hadden Hem zien heenvaren naar de hemel. Ze hadden ervaren hoe Hij, naar Zijn belofte, de Heilige Geest over hen had uitgestort. Kortom, ze hadden gezien, gehoord en geleerd dat Hij inderdaad zachtmoedig en nederig van hart is. Geen wonder dat de discipelen hier niet van konden zwijgen! Dan maar de gevangenis in, dan maar de dood in, maar dit moet gepredikt worden![11] Het Evangelie dat Christus zachtmoedig en nederig van hart is en dat Hij zondaren tot Zich nodigt!
Wie worden er genodigd door en tot deze zachtmoedige en nederige Christus? Allen die vermoeid en belast zijn. Waarom zijn deze mensen vermoeid en belast? Waarom hebben ze het zo zwaar? De commentaren geven hierover verschillende verklaringen. Mogelijk zijn het mensen die gebukt gaan onder al die extra wetten van de farizeeërs (Mat. 23:3-4). Of misschien zijn het mensen die God wel willen dienen, maar dit zo moeilijk vinden, omdat ze het in eigen kracht proberen. Het kan ook zijn dat dit mensen zijn die vermoeid en belast zijn door hun zonden en hun geweten maar niet tot rust kunnen brengen.[12] En wellicht kloppen al deze mogelijkheden wel. De kanttekeningen bij de Statenvertaling geven hier een belangrijke sleutel om deze woorden goed te verstaan. In kanttekening 36 wordt opgemerkt dat ‘vermoeid en belast’ ook vertaalt kan worden met ‘u die tot vermoeidheid arbeidt’. Christus nodigt dus hen ‘die tot vermoeidheid arbeiden’.
Kijk en daar gaat het fout! Die vermoeiden en belasten waren druk bezig om hun zaligheid te verdienen. Maar het ging niet. Ze kwamen er niets mee verder. Misschien geldt dit ook wel voor u, voor jou. Hoor dan het Woord van de levende God! Want wat zegt de Heere Jezus? Komt herwaarts tot Mij, allen die vermoeid en belast zijt, en Ik zal u rust geven. Alleen Hij kan en wil rust geven als de zachtmoedige en nederige Zaligmaker van zondaren. Hij vraagt geen betaling, want Hij is Zelf het betaalmiddel.
Komt herwaarts tot Mij, zegt Christus. En dan? Ook dit is zo’n groot wonder! God vergeeft en reinigt zondaren niet alleen, maar Hij geeft een gereinigde zondaar een plaats in Zijn eigen huisgezin. Hij maakt hem tot een zoon of dochter en zegt: Kom, Mijn kind, kom bij Mij wonen. Ik zal voor je zorgen.[13]
Komt herwaarts tot Mij, zegt Christus. Dit is een welgemeende uitnodiging van de Levensvorst. Nee, Hij zegt dit niet zoals de wereld dit vaak doet. Kom tot mij, betekent in de wereld vaak een verleiding om iets te kopen. Om iets te doen waardoor jouw leven ‘helemaal compleet en geweldig wordt’. Om iets te doen waardoor je eindelijk rust en vrede vindt. Althans, voor even dan. Deze ‘rust’ van de wereld gaat voorbij en kan uiteindelijk de existentiële onrust van het mensenhart niet oplossen (Jes. 57:20-21).
Bij Christus is ware rust te vinden. En wie verlangt hier nu niet naar?! Na de zondeval is onrust een van de kenmerken van deze wereld. Haast, ergernis, mislukking en teleurstelling liggen elke dag op de loer. Maar er is hoop! Jezus nodigt ons om bij Hem rust te vinden.[14] Dit betekent niet in de eerste plaats rust voor het lichaam. Al wil de Heere dat soms zeker schenken. Christus belooft hier rust voor onze ziel. Dit betekent de vreugde, tevredenheid en volheid van een vredesleven met God.[15] En wat er dan ook gebeurt in uw, in jouw leven, hoe moeilijk te begrijpen ook, dan heeft uw leven een bodem, omdat u mag weten: Het is goed, want mijn ziel is gered. O, kon ons hart toch even ruim zijn in het ontvangen als Zijn hart is in het geven![16]
Maar hoe krijgen wij dan deze rust voor onze ziel? Ook daar geeft de Zaligmaker antwoord op. ‘Neemt Mijn juk op u, en leert van Mij.’ Misschien kijkt u, kijk jij hiervan op. Een juk opnemen? Iemand die vermoeid en belast is, die tot vermoeidheid toe gearbeid heeft, een juk opleggen? Zo’n zware houten balk op de schouders? Wat betekent dat? Gemeente, als dit u of jouw gedachten zijn, dan is deze verbazing niet zo vreemd. Zo zullen de mensen die erbij stonden, toen de Heere Jezus deze woorden uitsprak, ook gereageerd hebben. Verbaasd. Alleen om een andere reden dan waarom u vanavond verbaasd bent.
Het juk wat hier bedoeld wordt was geen juk dat door twee dieren gedragen werd, maar een juk wat één persoon op zich nam om zo een zware last te kunnen dragen.[17] Het dragen van dit juk was in het jodendom een metafoor voor gehoorzaamheid, onderwerping en dienstbaarheid. De oproep om gehoorzaam te zijn en zo een juk op zich te nemen was dus niet nieuw voor de eerste hoorders. Integendeel. De Schriftgeleerden en farizeeërs hadden er vaak hun mond van vol. Of ze dit zelf ook altijd deden, laat zich raden…
Maar wat zegt de Heere Jezus hier nu?! Neemt Mijn juk op u. Het zal wel oorverdovend stil geworden zijn toen Christus deze woorden sprak. Nogmaals, we moeten goed beseffen Wie ons nodigt om Zijn juk op te nemen. Het is Jezus Christus Zelf. Hij, de Hoge en Verhevene van Wie geschreven staat dat Zijn ogen zijn als een vuurvlam. Zijn stem als het bulderen van vele wateren. Uit Zijn mond komt een tweesnijdend scherp zwaard en Zijn gezicht is zoals de zon schijnt in haar kracht (Openb. 1:14-16). Zijn onuitsprekelijke glans en majesteit zijn onmogelijk in woorden te vatten. Het is déze Christus Wiens diepste innerlijk zachtmoedig en vriendelijk is en Die u, jou en mij oproept om Zijn juk op te nemen.[18]
Ja maar, vraagt iemand zich af, is het nu zwaar om christen te zijn? Nee, dat is het niet. Hoor maar wat de Heere Jezus zegt: ‘Mijn juk is zacht, en Mijn last is licht’. Weet je wat pas zwaar is? Het juk van de macht van de zonde. Dit dodelijk zware juk heeft Christus op Golgotha aan stukken geslagen en heeft hierbij, uit liefde, het leven gelaten om u het leven te kunnen geven.
Wat zou de wereld en de kerk er goed mee zijn als zij die zich christen noemen, daadwerkelijk dit juk van Christus op zich zouden nemen. Dit zachte juk en deze lichte last. Maar gaat het leven van een christen dan altijd over rozen? Nee, dat niet. Het is een leven van geestelijke oorlogsvoering. Een oorlog tegen het eigen ik. Tegen de overgebleven boze lusten van het hart en tegen de geestelijke boosheden in de lucht. En toch, wie ooit zijn hart aan Christus kwijtraakte, kan en wil niet anders dan dit juk achter Hem aandragen. Want het is geen juk van slavernij, maar van vrijheid.[19] Jongeren, als iemand je vroeg om tien kilo goud te dragen, zou je dat dan niet doen?![20] Zo is het ook met een christen. Die wil niets liever dan dit juk dragen, want het is zacht gemaakt door Gods liefde en Hij geeft de kracht en de lust om het te dragen.[21]
Gemeente, er is nog iets onlosmakelijk verbonden met dit juk. En dat is leren. Kijkt u maar in de tekst. Neemt Mijn juk op u, en leert van Mij.[22] Christus’ juk is een juk van leren. Een juk van hoofd- en hartenkennis verwerven. Jongeren, dit mogen jullie gaan doen op de JV’s en op de catechisaties. Daar mogen jullie gaan leren over Wie en hoe God is. Over hoe heerlijk het is om Hem te dienen en lief te hebben. Misschien denkt er nu een ouderling die catechisatie mag geven of een ouder die zijn doopbelofte wil nakomen: ‘Ja, maar dat kan ik niet!’. Hoor dan opnieuw het Woord van Christus: leert van Mij! Hij Zelf wil ons leren door Zijn Woord en Geest en doet dat tot op dit moment.
Christus, Die zo zachtmoedig en nederig van hart is, nodigt ons uit om tot Hem te komen en van Hem te leren. En dat is de rust voor onze ziel waar de Heere Jezus over spreekt. Hoe langer hoe meer we van Hem leren, hoe meer we zullen rusten in Hem.[23] Laten wij daarom maar veel tijd aan de voeten van de Heere Jezus doorbrengen. Opdat we van Hem Zelf mogen leren.[24]
Dat betekent het om het juk van Christus te dragen: in Hem rusten door van Hem te leren. Niet voor niets stamt het woord discipelschap van hetzelfde Griekse werkwoord als leren(!) Dit leren op de leerschool van vrije genade stopt nooit.[25] Het is een levenslang proces van leren hoe God wil dat we leven.[26] En één van de dingen die u en jij gaat leren is dat onze denkbeelden over God zo vreselijk zijn aangetast door de zonde. Wat hebben we toch vaak kleine gedachten van God. En wat heeft de Heere toch een geduld met onze onkunde en hardleersheid. En wat een genade dat Hij niet moe wordt te leren hoe Hij werkelijk is. Leert van Mij, dat Ik zachtmoedig ben en nederig van hart; en gij zult rust vinden voor uw zielen. Heere Jezus, leer ons dit en maak dat we het nooit meer vergeten.
Rust niet voordat u en jij op Zijn liefdeshart vertrouwt en in Hem gelooft. Hij Zelf wil deze kennis schenken, door Zijn Woord en Geest. Het is deze kennis die u, die jou zal veranderen. Wat zal er dan veranderen? Wat gebeurt er met iemand die zijn hart aan Christus’ zachtmoedige en nederige hart kwijtraakt? Daar is veel over te zeggen. Misschien is dit een vraag die wat uitgebreider besproken kan worden op de catechisaties en de verenigingen. Laat ik er vanavond dit van zeggen: Wie Christus’ hart kent zal meer en meer op Christus Zelf gaan lijken! Die wordt, in beginsel, ook zachtmoedig en nederig van hart.[27]
Tot slot nog een kort woord voor u die dit catechisatie- en verenigingsseizoen leiding mag geven. U wordt geroepen om zorg te dragen voor de jeugd, de kerk van morgen. U hebt de dure plicht om de Christus van de Schriften voor de harten van de jongeren te leggen. Om dit te kunnen zult u de Schrift moeten bestuderen en onze rijke traditie. Maar bovenal zult u veel in gebed aan de voeten van de Heere Jezus moeten verkeren, Die het ons toeroept: Leert van Mij (Mat. 11:29).
Ook een kort woord voor hen die mogen participeren in de verschillende verenigingen. Bid om een geopend hart, zodat u mag zien hoe zachtmoedig en nederig van hart de Zaligmaker is voor wie vermoeid en belast tot Hem komt. Voor hen die Zijn juk op zich nemen en van Hem willen leren. Hij is zachtmoedig, dat betekent vriendelijk en welwillend. Hij is nederig, dat betekent dat Hij toegankelijk is. Uw zonden, zwakheden, twijfels, angsten en mislukkingen zijn en zullen nooit groter Zijn dan Zijn liefde. Want Zijn zachtmoedigheid en nederigheid is niet een houding die Hij zo af en toe aanneemt. Nee, Hij is zachtmoedig en nederig. Zo is Zijn hart.[28]
Jongeren, ook jullie staan aan het begin van dit nieuwe catechisatie- en verenigingsseizoen. Ik hoop dat je er hoge verwachtingen van hebt. Nee, niet vanwege de JV-leider, de dirigent, de ouderling, de dominee of jezelf, maar vanwege het feit dat God leeft en nog steeds onder ons wil werken. Mag ik je wat vragen: ken jij de Heere Jezus? Heb je Hem lief? Draag je Zijn juk al? Ik hoop en bid dat je vanavond geleerd hebt dat de Heere Jezus je behoud op het oog heeft.[29] Hij heeft het beste met je voor en Zijn juk zal je niet verpletteren. Integendeel! Het zal je voor eeuwig redden! Het zal je rust geven en je straks voor eeuwig thuisbrengen op de nieuwe aarde.
Gemeente, als er iemand was die in zijn leven geleerd heeft dat de Heere Jezus zachtmoedig en nederig van hart is, was het de apostel Petrus. Daarom wil ik graag eindigen met een wens voor u allen voor dit komende catechisatie- en verenigingsseizoen uit 2 Pet. 3:18: Maar wast op in de genade en kennis van onzen Heere en Zaligmaker Jezus Christus. Hem zij de heerlijkheid, beide nu en in den dag der eeuwigheid. Amen.
Bibliografie
Ambrosius, I. Het Zien Op Jezus: Een Gezicht Van Het Eeuwig Evangelie of Van De Zielsogen Op Jezus. Houten: Den Hertog, 1984.
Barten, E. Zicht Op Jezus: Ambrosius' Zien Op Jezus Uitgelegd. Houten: Den Hertog, 2014.
Brown, A.G. The Face of Jesus Christ: Sermons on the Person and Work of Our Lord. Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 2012.
———. This God Our God: Creator, Judge, Saviour. Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 2013.
Charles, T. Zijn Genade Is Ons Genoeg: Overdenkingen En Brieven Van Thomas Charles. Amersfoort: De Groot Goudriaan, 2011.
Davies, W.D., Allison, D.C. A Critical and Exegetical Commentary on the Gospel According to Saint Matthew, Commentary on Matthew Viii-Xviii. International Critical Commentary. Vol. II, London: T&T Clark, 2004.
Drummond, L.A. Spurgeon: Prince of Preachers. Grand Rapids: Kregel Publications, 1992.
Edwards, J. The Works of Jonathan Edwards. Vol. 2, Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 2005.
———. The Works of Jonathan Edwards. Vol. 1, Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 2005.
English Standard Version Study Bible. Wheaton: Crossway, 2008.
France, R.T. The Gospel of Matthew. The New International Commentary on the New Testament. Michigan: W.B. Eerdmans, 2007.
Guardini, R. De Heer: Beschouwingen over Den Persoon En Het Leven Van Jesus Christus. Utrecht: Het Spectrum, 1947.
Lloyd-Jones, D.M. Authentic Christianity: Sermons on the Acts of the Apostles. Vol. 2, Acts 4-5. Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 2001.
Mead, M. Jong Onder Het Juk Van Christus. Barneveld: Gebr. Koster, 2011.
Nolland, J. The Gospel of Matthew: A Commentary on the Greek Text. The New International Greek Testament Commentary. Michigan: W.B. Eerdmans, 2002.
Ortlund, D.C. Zachtmoedig En Nederig Van Hart: De Liefde Van Christus Voor Zijn Kinderen. Apeldoorn: De Banier Uitgeverij, 2021.
Owen, J. Meditations on the Glory of Christ: His Office and Grace. Fearn: Christian Heritage, 2004.
Ross, M.E. Let's Study Matthew. Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 2009.
Ryle, J.C. Ryle's Expository Thoughts on the Gospels. Vol. I, Grand Rapids: Baker Books, 2007.
Spurgeon, C.H. The New Park Street Pulpit. Vol. 1&2, Grand Rapids: Baker Book House, 2007.
Turner, D.L. Matthew. Baker Exegetical Commentary on the New Testament. Grand Rapids: Baker Academic, 2008.
Winslow, O. De Juwelen Van God. Apeldoorn: De Banier, 2021.
[1] ‘Een doorleefde overtuiging van de heerlijkheid van de Zaligmaker is door verlichte Evangeliepredikers altijd gezien als de grondslag van een Schriftuurlijk geestelijk leven en als onmiskenbaar bewijs van het bestaan van Goddelijk leven in de ziel.’ Bron: O. Winslow, De juwelen van God (Apeldoorn: De Banier, 2021), 13.
[2] L.A. Drummond, Spurgeon: Prince of Preachers (Grand Rapids: Kregel Publications, 1992), 160-61.
[3] C.H. Spurgeon, The New Park Street pulpit, vol. 1&2 (Grand Rapids: Baker Book House, 2007), preface.
[4] ‘In het Griekse denken was iemand die zachtmoedig was, een persoon die zijn boosheid kon beheersen. Iemand die gematigd en op de ander gericht was.’ Bron: J. Nolland, The Gospel of Matthew: A Commentary on the Greek Text, The New International Greek Testament Commentary, (Michigan: W.B. Eerdmans, 2002), 475.
[5] D.C. Ortlund, Zachtmoedig en nederig van hart: De liefde van Christus voor Zijn kinderen (Apeldoorn: De Banier Uitgeverij, 2021), 17.
[6] Nederig, dat zijn wij niet meer na de zondeval. Wij wilden als God worden en daarom moest God ons worden om ons te bevrijden.
[7] In Hem is volmaakte rechtvaardigheid, genade en waarheid. Hoewel Hij een vernietigend vuur is voor de zonde, is Hij een Bron van eeuwige zaligheid voor zondaren die tot Hem komen om gered te worden (Rom. 3:25-26).
[8] J. Edwards, The works of Jonathan Edwards, vol. 2 (Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 2005), 156.
[9] J. Edwards, The works of Jonathan Edwards, vol. 1 (Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 2005), 690-89.
[10] Nog voordat de Heere Jezus de woorden ‘Komt tot Mij’ had uitgesproken, werden ze door Hem in praktijk gebracht. Bron: R. Guardini, De Heer: Beschouwingen over den persoon en het leven van Jesus Christus (Utrecht: Het Spectrum, 1947), 82.
[11] D.M. Lloyd-Jones, Authentic Christianity: Sermons on the Acts of the Apostles. Vol. 2, Acts 4-5 (Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 2001), 81-94.
[12] W.D. Davies, Allison, D.C., A Critical and Exegetical Commentary on the Gospel according to Saint Matthew, Commentary on Matthew VIII-XVIII, vol. II, International Critical Commentary, (London: T&T Clark, 2004), 287-97. Zie ook: English Standard Version Study Bible, (Wheaton: Crossway, 2008), 1845.
[13] A.G. Brown, This God our God: Creator, Judge, Saviour (Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 2013), 109-19.
[14] J.C. Ryle, Ryle's Expository thoughts on the Gospels, vol. I (Grand Rapids: Baker Books, 2007), 116-20.
[15] Davies, A Critical and Exegetical Commentary on the Gospel according to Saint Matthew, Commentary on Matthew VIII-XVIII, II, 287-97.
[16] T. Charles, Zijn genade is ons genoeg: Overdenkingen en brieven van Thomas Charles (Amersfoort: De Groot Goudriaan, 2011), 93-96. Thomas Charles, was de dominee die zijn eigen Bijbel aan Mary Jones gaf.
[17] R.T. France, The Gospel of Matthew, The New International Commentary on the New Testament, (Michigan: W.B. Eerdmans, 2007), 447-51.
[18] Ortlund, Zachtmoedig en nederig van hart: De liefde van Christus voor Zijn kinderen, 15-22.
[19] I. Ambrosius, Het zien op Jezus: Een gezicht van het eeuwig Evangelie of van de zielsogen op Jezus (Houten: Den Hertog, 1984), 351-64.
[20] E. Barten, Zicht op Jezus: Ambrosius' Zien op Jezus uitgelegd (Houten: Den Hertog, 2014), 83.
[21] Charles, Zijn genade is ons genoeg: Overdenkingen en brieven van Thomas Charles, 124.
[22] ‘Samengevat, de uitnodiging is om een leven te leven waarin wij Jezus’ leer en voorbeeld volgen in zachtmoedigheid en nederigheid, wat gesymboliseerd wordt door een juk. In deze verzen gaan Gods uitverkiezing en de menselijke verantwoordelijkheid hand in hand. De Bijbel houdt dit bij elkaar. Vanwege Gods uitverkiezing worden mensen zalig. Het Woord is hierin instrumenteel.’ Bron: D.L. Turner, Matthew, Baker Exegetical Commentary on the New Testament, (Grand Rapids: Baker Academic, 2008), 302-06.
[23] M.E. Ross, Let's study Matthew (Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 2009), 106-09.
[24] A.G. Brown, The Face of Jesus Christ: Sermons on the Person and Work of Our Lord (Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 2012), 183-96.
[25] Zelfs niet in de eeuwigheid!
[26] France, The Gospel of Matthew, 447-51.
[27] ‘Wij worden of gelijkvormig gemaakt aan Christus, door het werk van de Heilige Geest of aan de wereld die zelfliefde propageert.’ Bron: J. Owen, Meditations on the Glory of Christ: His Office and Grace (Fearn: Christian Heritage, 2004), 187.
[28] Ortlund, Zachtmoedig en nederig van hart: De liefde van Christus voor Zijn kinderen, 15-22.
[29] M. Mead, Jong onder het juk van Christus (Barneveld: Gebr. Koster, 2011), 329.
