Tips voor het voorbereiden van een dagopening en gebed
'Bijen zijn bijzonder nuttige beesten. Naast de lekkere honing die zij produceren, spelen zij ook een belangrijke rol in de bestuiving van planten. Er zijn verschillende soorten bijenvolken. Een aantal van deze volken vallen op door hun bijzondere manier van werken. Zo hebben zij niet alleen de gebruikelijke koningin, werksters en verzamelaars, maar ook zogenaamde ‘verkenners’. Deze verkenners vliegen soms vele kilometers op zoek naar nectar en stuifmeel. Als een verkenner dan een geschikte groep bloemen heeft gevonden, neemt hij iets van de nectar mee terug naar de kast. Daar aangekomen moet hij de verzamelaars overtuigen om naar deze bloemen toe te gaan. Dit doet hij door een speciale manier van bewegen. Toch zijn de verzamelaars lastig te overtuigen. Pas als de verkenner de nectar heeft laten proeven vliegen de verzamelaars uit, op zoek naar de omschreven bloemen.’
Door: J.W.J. Treur
Zoals de verkenners uit het voorbeeld hebben ook wij een boodschap over te brengen. De boodschap die we hebben gevonden in de Bijbel. Net als bij de bijen hoort ook hier een speciale manier van bewegen (de vorm) bij. Hierbij kunnen wij als christelijke docenten niet zonder de hulp en leiding van de Heilige Geest. Pas als Hij ons hart opent zullen wij schatten vinden die de honing te boven gaat. Als wij zelf geproefd hebben hoe zoet de boodschap (de inhoud) is, kunnen wij haar met hart en ziel aanbevelen. Aan ons daarom de verantwoordelijke taak om de jongeren begerig te maken naar het heil in Christus. Laten we, net als de verkenners, onze ogen en oren openhouden om telkens opnieuw te zoeken naar geschikte mogelijkheden om de boodschap over te brengen. Want smaakt en ziet, de HEERE is goed!
Tips vóór het uitvliegen
- Ten eerste is het goed om te beseffen dat iedereen verschillende gaven en talenten heeft gekregen. Dit houdt concreet in dat iedereen een dagopening op een andere manier doet. Dat is ook Bijbels. De Bijbel leert ons dat wij de HEERE onze God moeten liefhebben met geheel ons hart, met geheel ons verstand en met al onze kracht. We hoeven dus niemand te imiteren. Laten we, net als de verkenners, gespitst zijn op de ‘juiste’ bloemen. Op voorbeelden, verhalen en geestelijke lessen die we kunnen gebruiken om de boodschap uit de Bijbel over te brengen. Als we bijvoorbeeld in de kerk een mooi voorbeeld horen, mogen wij deze met alle vrijmoedigheid gebruiken in onze dagopening. Wel is het dan verstandig om de bron te vermelden. De naam van de predikant mag je achterwege laten. Het doel is ten slotte de eer van God.
- Ten tweede is het belangrijk om te beseffen dat de Bijbel een boek is waar je nooit in uitgestudeerd raakt. Zeker als wij van jongs af aan met Bijbel zijn opgegroeid zijn sommige gedeelten voor ons erg vertrouwd. Dit kan als risico met zich meebrengen dat we van te voren al denken te weten wat er staat. Een belangrijke tip is om ook deze gedeelten grondig te bestuderen. De ervaring leert dat er dan vaak verrassende ontdekkingen worden gedaan!
- Ten derde is het nodig om de juiste hulpmiddelen te gebruiken in de voorbereiding op de dagopening. Denk hierbij aan een Bijbel in de vertaling die jouw school hanteert. Maar bijvoorbeeld ook aan een studiebijbel of commentaar. Persoonlijk vind ik de ESV Study Bible een grote aanrader (http://esvstudybible.org/) In deze studiebijbel vind je per vers een korte uitleg. Ook wordt aan het begin van elke perikoop een korte vooruitblik gegeven van wat er komen gaat. Dit is voornamelijk handig om de grote lijnen van een bepaald Bijbelboek op het spoor te komen. Daarnaast is het gratis computerprogramma e-sword een handig hulpmiddel (http://www.e-sword.net/). Nadat je hierbij een standaard programma hebt geïnstalleerd kun je de Statenvertaling en tal van bijbelgetrouwe commentaren downloaden. Deze zijn overigens wel in het Engels.
Voor wie het Engels niet machtig is zijn de commentaren van de CNT reeks (Commentaar op het Nieuwe Testament) aan te bevelen. Ook de commentaren van Johannes Calvijn, Matthew Henry en de Statenvertaling met kanttekeningen zijn geschikt om te gebruiken. De Bijbel met uitleg kan ook gebruikt worden, al geeft deze weinig (achtergrond)informatie voor een dagopening.
Op verkenning
1. Het bestuderen van de Bijbel begint met gesloten ogen en gevouwen handen. Om te kunnen luisteren naar Gods Woord moeten we eerst stil worden en bidden om Zijn hulp. Hoewel dit misschien vanzelfsprekend klinkt, is het gebed vaak het eerste waar op bezuinigd wordt. Na een drukke werkdag, vergaderingen en tal van taken die op ons liggen te wachten, is het gevaar niet ondenkbaar dat we het gebed dan maar overslaan.
2. Na het gebed open je de Bijbel en lees je het gedeelte rustig door. Je begint dus niet met de commentaren of met aanwijzingen die de school aanreikt.
3. Vervolgens lees je het gedeelte nog een keer door, maar nu hardop. De Bijbel is namelijk ooit op papier gesteld om voorgelezen te worden in de tempel, synagogen en later ook in de christelijke gemeenten. Door het gedeelte hardop te lezen blijft het beter bij je hangen.
4. Vervolgens schrijf je je eerste indrukken op. Wat is de boodschap van het gedeelte? Schrijf ook de dingen op die je niet begrijpt en/of waar je vragen over hebt. Nogmaals, dit doe je voordat je de commentaren opent. Kruip er eerst zelf doorheen.
5. Vervolgens ga je het gedeelte in de bredere context van het Bijbelboek bekijken. Wat voor genre ben je aan het lezen? Het maakt nogal een verschil of je een narratief gedeelte (bijv. over Jozef) of een meer leerstellig gedeelte (bijv. uit de eerste Petrusbrief) leest. In het eerste geval kun je het gedeelte in je eigen woorden navertellen tijdens de dagopening. Langere stukken zijn dan ook niet zo’n probleem. In het tweede geval is het raadzaam om goed te letten op de context van de eerste lezers. Wie waren de lezers van de eerste Petrusbrief? Leefden zij in vrijheid of waren zij vervolgde christenen? Omdat de lezers tot de laatste categorie behoorden, krijgt de gehele brief een diepere lading. Bij een dagopening over bijvoorbeeld 1 Petrus 3:15 kun je daarom niet zonder studie naar de achtergrond van de brief.
6. Hierna ga je de vragen die je hebt opgeschreven behandelen (zie punt 4). Hiervoor raadpleeg je de commentaren. Gebruik niet meer dan twee commentaren. Anders is het gevaar aanwezig dat je teveel gaat focussen op de details.
7. Schrijf in maximaal drie zinnen de kern van het gedeelte op. Bewaar dit samen met je andere voorwerk. Zo kun je er later nog eens op teruggrijpen.
8. Na het formuleren van de kern van het gedeelte ga je nadenken over hoe je dit gaat verwoorden naar de leerlingen (de hermeneutische bezinning). Houdt hierbij jouw specifieke klas(sen) voor ogen. Bedenk of je een pakkend voorbeeld kan gebruiken om de boodschap over te brengen en ook wat de jongeren concreet met het Bijbelgedeelte kunnen.
9. Neem de uitgeschreven kern mee naar school en lees dit, indien mogelijk, nog even door voordat de klas komt.
Het gebed
Naast het voorbereiden van de dagopening is het ook van belang om je te bezinnen op het gebed. Als je veel in het openbaar mag bidden, hoor je jezelf nogal eens praten. Zeker als je voor de tweede keer een lesuur opent op dezelfde dag. Toch hoeft dit niet erg te zijn. Ds. H. Veldkamp zegt in zijn boek Beslagen vensters (aanrader!) dat het gebed als een zonsopgang is. Elke keer hetzelfde en toch iedere keer anders. In ieder geval moet de eerbied en het ontzag voor de Schepper er vanaf stralen. Ook hierin mogen wij opvoeders zijn.
Het is raadzaam om ook van het gebed studie te maken. Bijvoorbeeld door te lezen wat Calvijn in zijn Institutie over het gebed schrijft. Laat het gebed thuis en op school de adem van onze ziel zijn. Niet om onze gedachten en meningen te verkondigen, maar om samen met de leerlingen te buigen voor Gods genadetroon.
Naast de Institutie is ook het boek A way to pray van Matthew Henry een aanrader. Henry gaf zijn leerlingen als advies dat ze in het gebed de rijke woorden van de Schrift moesten herhalen. Hiermee bedoelde hij dat dezelfde rijkdom die de Schrift eigen is, ook ons gebed meer en meer moet gaan doordrenken. Over kruisbestuiving gesproken!
Tot slot
Het houden van een dagopening en het voorgaan in gebed is een ver-antwoord-elijke taak. Wij zijn het de Heere, de leerlingen en onszelf verplicht om gedegen studie te maken van de dagopeningen. Jongeren voelen haarfijn aan of het openen van de dag een belangrijk moment is voor ons of dat het iets is waar we ons met een paar algemene waarheden en een psalmvers vanaf maken. Laten we daarom beducht zijn voor platgetreden paden en stokpaardjes. Gelukkig hoeven we dit niet alleen te doen. De Heere wil wijsheid geven op het gebed en kan de harten van ons en de leerlingen openen.
Opdat gij ten volle kondet begrijpen met al de heiligen, welke de breedte, en lengte, en diepte, en hoogte zij, en bekennen de liefde van Christus, die de kennis te boven gaat, opdat gij vervuld wordt tot al de volheid Gods. Hem nu, Die machtig is meer dan overvloediglijk te doen, boven al wat wij bidden of denken, naar de kracht, die in ons werkt, Hem, zeg ik, zij de heerlijkheid in de Gemeente, door Christus Jezus, in alle geslachten, tot alle eeuwigheid. Amen. (Efeze 3:18-21)
Door: J.W.J. Treur
Zoals de verkenners uit het voorbeeld hebben ook wij een boodschap over te brengen. De boodschap die we hebben gevonden in de Bijbel. Net als bij de bijen hoort ook hier een speciale manier van bewegen (de vorm) bij. Hierbij kunnen wij als christelijke docenten niet zonder de hulp en leiding van de Heilige Geest. Pas als Hij ons hart opent zullen wij schatten vinden die de honing te boven gaat. Als wij zelf geproefd hebben hoe zoet de boodschap (de inhoud) is, kunnen wij haar met hart en ziel aanbevelen. Aan ons daarom de verantwoordelijke taak om de jongeren begerig te maken naar het heil in Christus. Laten we, net als de verkenners, onze ogen en oren openhouden om telkens opnieuw te zoeken naar geschikte mogelijkheden om de boodschap over te brengen. Want smaakt en ziet, de HEERE is goed!
Tips vóór het uitvliegen
- Ten eerste is het goed om te beseffen dat iedereen verschillende gaven en talenten heeft gekregen. Dit houdt concreet in dat iedereen een dagopening op een andere manier doet. Dat is ook Bijbels. De Bijbel leert ons dat wij de HEERE onze God moeten liefhebben met geheel ons hart, met geheel ons verstand en met al onze kracht. We hoeven dus niemand te imiteren. Laten we, net als de verkenners, gespitst zijn op de ‘juiste’ bloemen. Op voorbeelden, verhalen en geestelijke lessen die we kunnen gebruiken om de boodschap uit de Bijbel over te brengen. Als we bijvoorbeeld in de kerk een mooi voorbeeld horen, mogen wij deze met alle vrijmoedigheid gebruiken in onze dagopening. Wel is het dan verstandig om de bron te vermelden. De naam van de predikant mag je achterwege laten. Het doel is ten slotte de eer van God.
- Ten tweede is het belangrijk om te beseffen dat de Bijbel een boek is waar je nooit in uitgestudeerd raakt. Zeker als wij van jongs af aan met Bijbel zijn opgegroeid zijn sommige gedeelten voor ons erg vertrouwd. Dit kan als risico met zich meebrengen dat we van te voren al denken te weten wat er staat. Een belangrijke tip is om ook deze gedeelten grondig te bestuderen. De ervaring leert dat er dan vaak verrassende ontdekkingen worden gedaan!
- Ten derde is het nodig om de juiste hulpmiddelen te gebruiken in de voorbereiding op de dagopening. Denk hierbij aan een Bijbel in de vertaling die jouw school hanteert. Maar bijvoorbeeld ook aan een studiebijbel of commentaar. Persoonlijk vind ik de ESV Study Bible een grote aanrader (http://esvstudybible.org/) In deze studiebijbel vind je per vers een korte uitleg. Ook wordt aan het begin van elke perikoop een korte vooruitblik gegeven van wat er komen gaat. Dit is voornamelijk handig om de grote lijnen van een bepaald Bijbelboek op het spoor te komen. Daarnaast is het gratis computerprogramma e-sword een handig hulpmiddel (http://www.e-sword.net/). Nadat je hierbij een standaard programma hebt geïnstalleerd kun je de Statenvertaling en tal van bijbelgetrouwe commentaren downloaden. Deze zijn overigens wel in het Engels.
Voor wie het Engels niet machtig is zijn de commentaren van de CNT reeks (Commentaar op het Nieuwe Testament) aan te bevelen. Ook de commentaren van Johannes Calvijn, Matthew Henry en de Statenvertaling met kanttekeningen zijn geschikt om te gebruiken. De Bijbel met uitleg kan ook gebruikt worden, al geeft deze weinig (achtergrond)informatie voor een dagopening.
Op verkenning
1. Het bestuderen van de Bijbel begint met gesloten ogen en gevouwen handen. Om te kunnen luisteren naar Gods Woord moeten we eerst stil worden en bidden om Zijn hulp. Hoewel dit misschien vanzelfsprekend klinkt, is het gebed vaak het eerste waar op bezuinigd wordt. Na een drukke werkdag, vergaderingen en tal van taken die op ons liggen te wachten, is het gevaar niet ondenkbaar dat we het gebed dan maar overslaan.
2. Na het gebed open je de Bijbel en lees je het gedeelte rustig door. Je begint dus niet met de commentaren of met aanwijzingen die de school aanreikt.
3. Vervolgens lees je het gedeelte nog een keer door, maar nu hardop. De Bijbel is namelijk ooit op papier gesteld om voorgelezen te worden in de tempel, synagogen en later ook in de christelijke gemeenten. Door het gedeelte hardop te lezen blijft het beter bij je hangen.
4. Vervolgens schrijf je je eerste indrukken op. Wat is de boodschap van het gedeelte? Schrijf ook de dingen op die je niet begrijpt en/of waar je vragen over hebt. Nogmaals, dit doe je voordat je de commentaren opent. Kruip er eerst zelf doorheen.
5. Vervolgens ga je het gedeelte in de bredere context van het Bijbelboek bekijken. Wat voor genre ben je aan het lezen? Het maakt nogal een verschil of je een narratief gedeelte (bijv. over Jozef) of een meer leerstellig gedeelte (bijv. uit de eerste Petrusbrief) leest. In het eerste geval kun je het gedeelte in je eigen woorden navertellen tijdens de dagopening. Langere stukken zijn dan ook niet zo’n probleem. In het tweede geval is het raadzaam om goed te letten op de context van de eerste lezers. Wie waren de lezers van de eerste Petrusbrief? Leefden zij in vrijheid of waren zij vervolgde christenen? Omdat de lezers tot de laatste categorie behoorden, krijgt de gehele brief een diepere lading. Bij een dagopening over bijvoorbeeld 1 Petrus 3:15 kun je daarom niet zonder studie naar de achtergrond van de brief.
6. Hierna ga je de vragen die je hebt opgeschreven behandelen (zie punt 4). Hiervoor raadpleeg je de commentaren. Gebruik niet meer dan twee commentaren. Anders is het gevaar aanwezig dat je teveel gaat focussen op de details.
7. Schrijf in maximaal drie zinnen de kern van het gedeelte op. Bewaar dit samen met je andere voorwerk. Zo kun je er later nog eens op teruggrijpen.
8. Na het formuleren van de kern van het gedeelte ga je nadenken over hoe je dit gaat verwoorden naar de leerlingen (de hermeneutische bezinning). Houdt hierbij jouw specifieke klas(sen) voor ogen. Bedenk of je een pakkend voorbeeld kan gebruiken om de boodschap over te brengen en ook wat de jongeren concreet met het Bijbelgedeelte kunnen.
9. Neem de uitgeschreven kern mee naar school en lees dit, indien mogelijk, nog even door voordat de klas komt.
Het gebed
Naast het voorbereiden van de dagopening is het ook van belang om je te bezinnen op het gebed. Als je veel in het openbaar mag bidden, hoor je jezelf nogal eens praten. Zeker als je voor de tweede keer een lesuur opent op dezelfde dag. Toch hoeft dit niet erg te zijn. Ds. H. Veldkamp zegt in zijn boek Beslagen vensters (aanrader!) dat het gebed als een zonsopgang is. Elke keer hetzelfde en toch iedere keer anders. In ieder geval moet de eerbied en het ontzag voor de Schepper er vanaf stralen. Ook hierin mogen wij opvoeders zijn.
Het is raadzaam om ook van het gebed studie te maken. Bijvoorbeeld door te lezen wat Calvijn in zijn Institutie over het gebed schrijft. Laat het gebed thuis en op school de adem van onze ziel zijn. Niet om onze gedachten en meningen te verkondigen, maar om samen met de leerlingen te buigen voor Gods genadetroon.
Naast de Institutie is ook het boek A way to pray van Matthew Henry een aanrader. Henry gaf zijn leerlingen als advies dat ze in het gebed de rijke woorden van de Schrift moesten herhalen. Hiermee bedoelde hij dat dezelfde rijkdom die de Schrift eigen is, ook ons gebed meer en meer moet gaan doordrenken. Over kruisbestuiving gesproken!
Tot slot
Het houden van een dagopening en het voorgaan in gebed is een ver-antwoord-elijke taak. Wij zijn het de Heere, de leerlingen en onszelf verplicht om gedegen studie te maken van de dagopeningen. Jongeren voelen haarfijn aan of het openen van de dag een belangrijk moment is voor ons of dat het iets is waar we ons met een paar algemene waarheden en een psalmvers vanaf maken. Laten we daarom beducht zijn voor platgetreden paden en stokpaardjes. Gelukkig hoeven we dit niet alleen te doen. De Heere wil wijsheid geven op het gebed en kan de harten van ons en de leerlingen openen.
Opdat gij ten volle kondet begrijpen met al de heiligen, welke de breedte, en lengte, en diepte, en hoogte zij, en bekennen de liefde van Christus, die de kennis te boven gaat, opdat gij vervuld wordt tot al de volheid Gods. Hem nu, Die machtig is meer dan overvloediglijk te doen, boven al wat wij bidden of denken, naar de kracht, die in ons werkt, Hem, zeg ik, zij de heerlijkheid in de Gemeente, door Christus Jezus, in alle geslachten, tot alle eeuwigheid. Amen. (Efeze 3:18-21)
