Korte exegese Jakobus 4:13-17

13 Welaan nu gij, die daar zegt: Wij zullen heden of morgen naar zulk een stad reizen, en aldaar een jaar doorbrengen, en koopmanschap drijven, en winst doen.
Veel van de eerste lezers van de Jakobusbrief waren waarschijnlijk handelaren. Handelaren zijn vaak bezig met het uitdenken van de beste strategie om goederen te verhandelen en geld te verdienen. En hier is op zich niets mis mee. Het is Bijbels om goed met je gaven en talenten om te gaan. Dit geldt ook voor de aardse zegeningen die de Heere geeft. Zelfs de Heere Jezus acht het wijs dat iemand goed nadenkt alvorens hij ergens geld in investeert. ‘Want wie van u, willende een toren bouwen, zit niet eerst neder, en overrekent de kosten, of hij ook heeft, hetgeen tot volmaking nodig is? Opdat niet misschien, als hij het fondament gelegd heeft, en niet kan voleindigen, allen, die het zien, hem beginnen te bespotten.’ (Luk. 14:28-29)

Tegelijkertijd geldt ook hier: ‘De mens wikt, God beschikt’. Elke dag en ieder moment zijn wij afhankelijk van Gods voorzienigheid. Dit belijden wij vaak met onze mond, maar uit onze daden blijkt nogal eens dat wij ‘praktische atheïsten’ zijn als het gaat over de manier waarop wij ons leven vormgeven. Om tegen dit gevaar te strijden geeft Jakobus, geïnspireerd door de Heilige Geest, een aantal lessen over leven in afhankelijkheid van God.

Want wat mist er in het voornemen van de handelaren? De naam van de Heere God. Er is niets mis met het maken van plannen. Ook niet met het maken van een ondernemingsplan. De fout is dat er geen rekening werd gehouden met het feit dat onze levens in Gods hand zijn en dat wij naar de tijd moeten kijken vanuit eeuwigheidsperspectief. Wij leven te vaak alsof we alles in eigen hand hebben. Dit zorgt ervoor dat we te weinig biddend naar Gods wil voor ons leven zoeken. Dit brengt een hoop verleidingen en gevaren met zich mee.

14 Gij, die niet weet, wat morgen geschieden zal, want hoedanig is uw leven? Want het is een damp, die voor een weinig tijds gezien wordt, en daarna verdwijnt.
Hier roept Jakobus op tot zelfreflectie. Want wat is ons leven? Onze leven is als een damp. Een damp die ’s morgens vroeg te zien is om een weiland. Deze damp verdwijnt als de zonnestralen over het land gaan. Dit is een aangrijpend beeld van het leven. Het is kort. Hoe ouder een mens wordt, hoe meer hij de waarheid van deze woorden gaat inzien. De handelaren maakten een fundamentele fout. Ze dachten dat het leven lang duurt en de eeuwigheid ver weg is. Het tegenovergestelde is waar. Het leven duurt kort en de eeuwigheid is nabij.

Wat was nu de kern van het probleem? Ze spraken over wat zij hadden bedacht en dachten er niet over na wat de Heere van hun plannen vond, laat staan dat ze Hem erom baden.

15 In plaats dat gij zoudt zeggen: Indien de Heere wil, en wij leven zullen, zo zullen wij dit of dat doen.
Het is niet genoeg als wij ‘Deo volente’ achter onze voornemens plaatsen. Nee, we moeten hier ook naar leven en handelen! Deze levenshouding is fundamenteel in de Bijbel. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de bede: ‘Uw Koninkrijk kome. Uw wil geschiede, gelijk in den hemel alzo ook op de aarde’ (Mat. 6:10).

De dwaasheid van de handelaren was dat ze bezig waren met hun werk alsof ze van brood alleen konden leven. Ze maakten de fundamentele fout door te kijken naar wat voor ogen was en niet naar wat ze gehoord hadden uit Gods Woord. Ze waren namelijk uitsluitend bezig met tijdelijke en niet met eeuwige winst. Hiermee luisterden ze niet naar de woorden van de Heere Jezus: ‘Maar zoekt eerst het Koninkrijk Gods en Zijn gerechtigheid, en al deze dingen zullen u toegeworpen worden’ (Mat. 6:33).

16 Maar nu roemt gij in uw hoogmoed; alle zodanige roem is boos.
17 Wie dan weet goed te doen, en niet doet, dien is het zonde.
Deze houding die Jakobus hier beschrijft beperkt zich natuurlijk niet tot handelaren alleen. Deze houding komen wij helaas op veel plaatsen tegen. Het leven zonder naar Gods wil te vragen is zo gemeengoed dat we bijna geneigd zouden zijn om dit ‘normaal’ te vinden. En dat terwijl het volgens Jakobus getuigt van hoogmoed![1]


Bibliografie
Ferguson, S.B. Let's Study James. Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 2018.


[1] S.B. Ferguson, Let's Study James (Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 2018), 97-102.